از دید طب سنتی ایران شیر تأمین کننده و حفظ کننده رطوبت اصلی بدن است و مصرف صحیح در اندازه متعادل، در زمان مناسب و همراه با مصلح آن می‌تواند برای بدن فواید زیر را به همراه داشته باشد:
خواص و فواید مصرف شیر
تقویت قلب و رفع غم و اندوه
لینت مزاج و پیشگیری از یبوست
افزایش میل جنسی
چاق کننده و افزاینده مایع جنسی
رفع مالیخولیا و فراموشی
و …
توجه !!!
خواص ذکر شده مربوط به شیر تازه‌ای است که از حیوان سالم و با تغذیه خوب باشد. شیر بدست آمده از گاوداری‌های صنعتی بدون شک خواص ذکر شده را ندارند.
مخلوط کردن شیر چند حیوان باعث کاهش کیفیت شیر می‌شود. لذا توصیه می‌شود افرادی که به دامداری دسترسی دارند، قبل از مخلوط کردن شیرها اقدام به تهیه شیر کنند (بویژه شیری که به کهنسالان و کودکان داده می‌شود).
اضافه کردن دارچین به شیر خواص شیر را چند برابر می کند. ترکیب شیر + دارچین بسیار بیشتر از خود شیر خاصیت دارد. کاهش کلسترول بد، پیشگیری از حمله قلبی، تنفس راحت و تقویت استخوان از خواص این ترکیب فوق العاده است.
نوشیدن شیر در سردمزاجان و گرم مزاجان
زیاد نوشیدن شیر در افراد دارای مزاج سرد و تر یا معده‌های سرد و تر موجب بروز مشکلات گوارشی چون نفخ، ترش کردن، سنگینی معده و صدای زیاد معده و روده‌ها می‌شود.
افرادی که نسبت به مصرف شیر حساس هستند، بهتر است شیر را با عسل و گلاب مصرف کنند تا حدی از مشکلاتشان کاسته شود.
شیر در افراد گرم مزاج سبب لینت شکم، افزایش تولید منی و افزایش نیروی جنسی شده و موجب چاقی بدن نیز می‌شود.
عوارض زیاده روی در مصرف شیر
افزایش خلط فاسد
افرایش عفونت بدن
ناراحتی‌های گوارشی
بروز نفخ، ترش کردن، سنگینی معده و صدای زیاد معده و روده‌ها در افراد دارای مزاج سرد و تر
برهم خوردن تنظیم هورمون‌های بدن
ایجاد حساسیت، آکنه و لک پوستی
سستی و بی حالی
موارد منع مصرف شیر
مصرف شیر در بیماریهای سوء مزاجی خلطی مانند عفونت‌های ریه و یا عفونت‌های روده به شدت ممنوع است.
مصرف شیر در افراد دچار بیماریهای سوء مزاج بلغمی از جمله دردهای مفصلی، سردرد و ضعف اعصاب، مضر است.
مصرف آن در بیماریهای عفونی مسری (مانند کرونا در شرایط فعلی) اصلاً توصیه نمی‌شود.
افراد بیمار، افرادی که خطر ابتلا دارند و نیز افرادی که به تازگی از بند بیماری خلاص شده‌اند نباید شیر مصرف کنند.
بیماران با مشکلات طحال، مبتلایان به التهاب کبد، مبتلایان صرع، کسانی که تپش قلب و معده ضعیف دارند نباید در مصرف شیر زیاده روی کنند.
توجه!!!!
غذاهای مفید تهیه شده از شیر
شیربرنج
فرنی
نکته : مصرف این دو غذا در شرایط مناسب باعث تقویت بدن، شادابی رنگ چهره، افزایش طول عمر و تقویت قوای جنسی می‌شود.
طرز تهیه شیربرنج
مزاج: معتدل
مواد لازم:
برنج نیم کوب: (یک پیمانه)
شیر محلی: (سه پیمانه)
گلاب: (دو قاشق غذاخوری)
شکر قهوه ای (شکر سرخ) یا عسل: (در صورت تمایل)
طرز تهیه:
برنج را از شب قبل خیس کرده و با ۴ برابر آب می پزیم (به ازای یک پیمانه برنج، ۴ پیمانه آب می‌ریزیم).
برنج آنقدر باید پخته شود تا نرم شود.
در این مرحله برنج را مرتب هم می زنیم.
سپس شیر را اضافه کرده و ۳۰ دقیقه می پزیم.
۱۰ دقیقه مانده به پایان پخت گلاب را اضافه می کنیم (قابل حذف است).
اگر از شکر استفاده می کنید، می توان آن را به همراه شیر به برنج اضافه کرد؛ در غیر این صورت هنگام میل کردن از عسل یا شیره خرما یا شیره انگور استفاده گردد.
طرز تهیه فرنی
مواد لازم:
شیر ۲ لیوان
آرد برنج یا نشاسته ۲ قاشق غذاخوری سرپر
شکر سرخ یا عسل ۲ قاشق غذاخوری
گلاب به میزان لازم (قابل حذف است)
هل سائیده شده و پودر شده به میزان لازم (در صورت دلخواه)
طرز تهیه:
ابتدا شیر سرد را با لیوان‌های دسته دار که در تمامی خانه ها یافت می‌شود در قابلمه مورد نظر ترجیحا (تفلون ) بریزید.
سپس آرد برنج یا نشاسته را به همراه شکر و هل اضافه کنید و کاملاً هم بزنید تا آرد و شکر در شیر سرد حل شوند. (در صورت استفاده از شیره یا عسل، بعد از پخت به فرنی اضافه گردد).
مواد مخلوط شده را روی حرارت ملایم گذاشته و مرتباً هم زنید اگر لحظاتی هم زدن را متوقف کنید، باعث می شود آرد برنج یا نشاسته در شیر گلوله گلوله شود.
پس مرتباً به هم زنید تا کمی غلیظ شود، بعد گلاب و پودر هل را اضافه کنید و هم بزنید تا قوام و غلظت لازم برای فرنی بدست آید.
فرنی را بایستی سریعاً در کاسه های کوچکی که از قبل آماده چیده‌اید، بریزید.
دقت داشته باشید که در هنگام سرد شدن کمی سفت تر می‌شود پس وقتی از روی حرارت برمی‌دارید نه سفت و نه شل باشد.
نکات مصرف شیربرنج و فرنی
در سردمزاج ها با عسل و در گرم مزاج‌ها با شکر کم مصرف شود.
در افراد با طبع معتدل، اگر به جای افزودن شکر از عسل یا شیره‌‌های گیاهی استفاده شود، مصرف‌شان مفیدتر خواهد بود.
در کنار آن‌ها از غذاهای ترش مزه، تخم مرغ، میوه ها، غذاهای نفاخ بویژه برخی حبوبات و … مصرف نشود و حداقل یک وعده میان آن‌ها فاصله باشد.
تا حداقل سه ساعت بعد از شیربرنج و فرنی آب نوشیده نشود.
مصرف آن‌ها بعد از وعده غذایی اصلی توصیه نمی‌شود.
در افراد مستعد نفخ زیاد از زعفران، زیره یا کرویا در پخت استفاده شود یا بعد از آن کمی گلپر مصرف شود.
مصرف گلاب در تهیه شیربرنج و فرنی مضرات آن‌ها را کاهش داده و طعم و عطر دلنشینی به آن می‌بخشد.
در مصرف آن‌ها نکات ذکر شده رعایت شود و در صورت جواز مصرف، در هفته بیش از سه مرتبه مصرف نشود.
طرز تهیه شیر برنج گیاهی
این نوع شیر برنج جایگزین مناسبی برای شیربرنج رایج به خاطر منع مصرف شیر است که با استفاده از برنج سفید یا برنج قهوه ای خام تهیه می‌شود و به دلیل مقادیر بالای ویتامین‌ها و مواد معدنی که دارد برای سلامتی گیاهخواران، افراد وگن (وگان) مفید است.
مواد لازم:
برنج سفید یا برنج قهوه ای (خیس خورده): ۱ فنجان
آب: ۳ فنجان
شیرین کننده: به دلخواه (خرما، شیره خرما، انجیر یا شکر سرخ)
طعم دهنده: به دلخواه (وانیل، دارچین یا پودر کاکائو)
طرز تهیه:
برنج خام را تمیز بشویید، در آب سرد بریزید و به مدت ۸ ساعت در یخچال بگذارید تا خیس بخورد.
روز بعد برنج آبکش شده و سه فنجان آب را در مخلوط کن بریزید و بگذارید خوب با هم ترکیب شوند.
شیربرنج به دست آمده را از صافی رد کنید و به دلخواه با کمی شیرین کننده طبیعی و همچنین طعم دهنده هایی مانند وانیل، پودر دارچین یا پودر کاکائو ترکیب کرده و میل کنید.
منبع: tabaye
خراب شدن شیر مادر، چه علائمی دارد؟